IEts anders
TIPI TENT KAT
Door Jacqueline Yildirims foto's Jacqueline Yildirm De Turkse Van (in het Turks: Van Kedi) is een oud kattenras, afkomstig uit het Midden-Oosten. Het is een ras dat zonder tussenkomst van mensen is ontstaan. Ze zijn vernoemd naar het Van-meer (het grootste meer in Turkije) in Oost-Turkije, waar ze erg populair zijn en er wordt beweerd dat ze daar vandaan komen. Vandaag de dag zijn deze kittens in heel Turkije te vinden, maar ook in een groot deel van griekenland, syrië, irak enzovoort.
In 1955 waren twee vrouwen, namelijk mevrouw Laura Luxton (journaliste) en mevrouw Sonia Halliday (fotojournaliste), op werkvakantie in Turkije. Terwijl ze door het land trokken, vonden ze katten die erg leken op de in Europa bekende Turkse Angorakatten, omdat ze een luxueuze halflangharige vacht hadden. Maar de katten die zij zagen hadden vreemde aftekeningen: twee rode vlekken op de kop en een rode staart. Zij kregen er twee aangeboden: een kater van een hoteleigenaar in Istanbul en een poes van ergens in het zuidoosten van Turkije.
De katten werden naar Engeland gebracht, waar de poes uiteindelijk beviel van drie bijna precies gelijke kittens. Laura Lushingdon besloot een fokprogramma op te zetten, waarvoor ze nog een paar auburn/witte katten uit Turkije importeerde. In 1970 werden de katten officieel erkend door de GCCF als Turkse katten en later, toen Laura haar cattery met de naam "Van" sloot, als Turkse van katten. Dit werd in 1972 gevolgd door erkenning door FIFC, in 1988 door TICCA en meer recentelijk door CFAA in 1994.
Met deze erkenning onder de naam "Turkse Van" heeft men helaas over het hoofd gezien dat in Turkije lang vóór de komst van Lushington in 1955 een witte kat als van werd erkend. Volgens de Turken was en is een van een zuiver witte kat, bij voorkeur met één rood en één blauw oog, zonder enige gekleurde aftekeningen op kop en staart. Maar binnen de Western Fancy werden ze erkend als witte kittens met bruine aftekeningen en dit bleef lange tijd de norm, tot de verdunde kleur crème in het ras werd geïntroduceerd, samen met de andere oogkleuren odd-eyed en blue-eyed naast de ambers. In het midden van de jaren negentig werden andere kleuren, zoals zwarten, turtoshells, blauwen, enzovoort, eveneens erkend in de Dutch Fives.
Hoewel de Turkse Van niet van nature in Turkije voorkomt, werd hij door Europese kolonisten het land binnengebracht. Deze katten werden oorspronkelijk uit Duitsland en Oostenrijk ingevoerd. Omdat ze zo zeldzaam zijn, worden ze vaak voor hoge prijzen verkocht. De Turkse Van staat bekend als een uiterst vriendelijke en aanhankelijke kat tegenover mensen. Ze staan er ook om bekend een sterk jachtinstinct te hebben.
Er was eens een tijd dat men dacht dat de kleur van de vacht van een kat kon worden veranderd door ze te kruisen met een andere soort. Na jaren van onderzoek zijn wetenschappers er echter achter gekomen dat de kleur van de vacht van een kitten niet kan worden veranderd door kruising.
Beide variëteiten zijn afkomstig uit een onherbergzaam gebied in het Midden-Oosten. Beide rassen hebben hetzelfde krachtige, gespierde lichaam. Beide rassen voldoen aan dezelfde standaard, namelijk de standaard van de Turkse van, zoals wij die al jaren kennen. Er bestaat geen onderscheid tussen deze twee rassen, noch in soort, noch in karakter. Het enige onderscheid is de afwezigheid van aftekeningen bij de een en de aanwezigheid ervan bij de ander.
*Roger Tabor zag ook identieke zwarte katten met gekleurde aftekeningen; deze werden eenvoudig beschouwd als "niet-rassen" en niemand schonk er enige aandacht aan. Lois Miles, een Britse fokker van de Turkse Vans, was ook al op de hoogte van de situatie. Met de hulp van de Yuzuncuyil Universiteit (de Universiteit van Van), slaagde zij erin een volledig zwarte poes, Garip genaamd, naar Groot-Brittannië te brengen in 1992. Officieel heette zij "Addinash Layla" en zij was sinds 1993 bij de GCCF geregistreerd als "van het Turkse type". Lois Miles kruiste haar opnieuw met de Turkse Van en Addinash Layla bracht verschillende zwarte en gekleurde kittens voort, waaronder de katten Tipi (zwart), Kar Tanesi (zwart), Kar Topu (zwart), Asilzade (bruin/zwart) en Zibidi harika (bruin/zwart). Ondanks de inspanningen van Lois Miles, weigerde de GCCF deze zwarte katten te erkennen als een nieuwe kleur van het reeds erkende ras van de Turkse Van. Volgens hen was het woord "Van", inmiddels, onlosmakelijk verbonden met de specifiek gekleurde aftekeningen op zowel de kop als de staart. Daarom konden zij een volledig zwarte kat niet accepteren onder dezelfde rassentitel Turkse Van. Om te voorkomen dat er te veel verwarring zou ontstaan, besloot de GCCF de naam van het ras te veranderen in "Turkish Black".
* Opgemerkt moet worden dat ze in Turkije ook de kortharige versie van deze katten erkennen (maar weer identiek in bouw aan de westelijke Turkse Van). Vachtlengtes zijn niet relevant voor de Turkse populatie. Binnen de Western Cat Fancy probeert men de kortharige Turkse katten erkend te krijgen als Turkse kortharige katten. De nodige stappen werden reeds in 2002 voorgelegd aan het NATIONAAL COMITÉ van de FANCY. Voor het ogenblik zal ik niet verder ingaan op de kortharige variëteit. Wanneer in dit document de naam van kedi wordt vermeld, verwijs ik alleen naar volledig witte halflangharige Turkse Van zonder aftekeningen op kop en staart
De voortdurende weigering van de GCCF om deze variatie te erkennen maakte het onmogelijk voor fokkers in Engeland om deze kittens te showen. Hierdoor verloren veel fokkers hun aanvankelijke interesse in het ras en tegen 2000 waren er nog maar twee of drie ongecastreerde/ongesteriliseerde Van Kedisians van de bloedlijn van Layla over in Engeland - Suzann Lloyd (Tansdale, UK), en Mary Prior (Febair, UK) en Marianne Uppham (Yeni Cizgi, Turkije). Suzann Lloyd had nog één wit poesje ter beschikking, dat ze had gekocht van de cattery Incantevoile, maar helaas bleek dit poesje ongeschikt voor de fok en werd daarom na één nestje gesteriliseerd, tot grote teleurstelling van Suzann. Marianne had nog een ongecastreerde kater van de bloedlijn van Laila's race tegen de klok (Adonis' Race Against Time), die vrij recentelijk nog enkele nakomelingen had voortgebracht.
Rond dezelfde tijd waren wij, Jacqueline en Ibrahim Yildrim, in Nederland bezig met de voorbereidingen om de Van Kedişi door de FNK te laten erkennen, helaas stuitend op veel tegenstand. Mijn man bracht een Wit Odd Eye Reu (Yakamoz Sultana Ahmed) en een Wit Odd Eye Teef (Yakamoz Yasgulu) uit Turkije naar Nederland. Wij hebben Yakamos Yasgulu laten dekken door een Zwart-Witte Turkse Van Reu genaamd Abuzer van Yakamos. Een Witte Zoon met Blauwe Ogen uit deze combinatie, Kardin Adem van Yakamos, verhuisde op de leeftijd van 11 maanden naar Suzann Lloyds (cattery Tansdale) in Engeland. Met zijn kater bracht Suzann Lloyds de broodnodige tweede Bloedlijn naar Engeland.
Na vele jaren hard werken, werd het ras van de Turkse Van eindelijk aanvaard door de GCCF. U kunt het volledige verhaal hier lezen.
Voordat wij de witte reu Kardan Adams van Yakamoz toestaan om met uw auburn two-color Turkse Van te paren, moet hij eerst uw toestemming krijgen. Deze paring leverde één perfect getekende auburn two colour Turkse Van poes op, één witte odd eyed Turkse Vankidi poes en één witte blue eyed Turkse Vankidi kater. Deze witte kater verhuisde vervolgens naar een cattery in Texas, USA. Ondertussen is er vanuit een andere Nederlandse cattery (New Raki) ook een Turkse Vankidi poes naar de USA verhuisd, waardoor er twee bloedlijnen zijn ontstaan. Inmiddels is in de USA het erkenningsproces voor de Turkse Vankidi bij TICA en CFCA begonnen. Een Turks Vankidi poesje zal in juli 2005 naar Noorwegen gaan, waar het een erkenningsproces bij de FiFE zal beginnen.
Hier in Nederland zijn we er in juli 2005 helaas niet in geslaagd de FNK zover te krijgen dat zij de voorlopige erkenning van de Dutch Van accepteerde. Terwijl in het begin de fokkers en liefhebbers van de Dutch Van meestal tegen erkenning van dit ras waren door gebrek aan informatie, staan de mensen er tegenwoordig gelukkig veel meer open voor. In sommige gevallen was het vooral een kwestie van onwetendheid. Toen een fokker zijn vereniging vroeg of hij onze witte Dutch Van reu als dekreu mocht gebruiken voor zijn auburn/witte Dutch Van teef, werd dit door zijn (bij de FiFE aangesloten) vereniging geweigerd; het stamboeksecretariaat was van mening dat door een dergelijke kruising "kopvlekken zouden worden uitgefokt" - je zou toch verwachten dat een stamboeksecretariaat iets meer van genetica zou weten!
Ik heb geprobeerd de fokker in kwestie uit te leggen dat de reden waarom de Turkse Van een zeer opvallend hoofdpatroon heeft, te wijten is aan het dominante gen W (W-kleuring). Dit gen veroorzaakt volledige depigmentatie (verlies van pigment) van de haarfollikels, zodat de vacht geheel witachtig wordt. Hetzelfde gen zorgt er ook voor dat de ogen hun pigmenten verliezen, zodat ze blauw worden. Het gen dat verantwoordelijk is voor het Van-patroon wordt S (Van spotting) genoemd. Een Turkse Van die homozygoot is voor het recessieve allel ww (d.w.z. die twee exemplaren van het wildtype allel draagt) is geheel zwart, zonder enige Van-vlekken. Een dergelijke kat kan alleen worden verkregen door import. Om een Turkse Van met het Van patroon te verkrijgen, moet men ofwel een zwarte kat kruisen met een zwarte kat, of een kat met het Van patroon kruisen met een kat met de Van aftekening.
Een andere reden om in opstand te komen tegen de erkenning van het Turks Vankind was, voor sommigen, het risico van aangeboren doofheid. In geen geval wil ik dit probleem bagatelliseren, Witte katten hebben een hoger risico op doofheid. Dit risico wordt echter geminimaliseerd door witte katten alleen met gekleurde katten te kruisen. Als gevolg daarvan fokt men alleen heterozigne witte katten (ww). Bovendien moeten alle witte fokkatten een officiële gehoortest ondergaan, de zogenaamde BAER-test. Deze test wordt momenteel in twee klinieken in Nederland gedaan, één in Zeeuest en één in Eerel. Daarnaast komt er misschien nog een derde kliniek in de buurt van Haag. Geteste katten krijgen een officiële testuitslag, waarop het chipnummer staat vermeld. In Nederland is het niet toegestaan om met een dove kat te fokken.
Wij zijn van mening dat de Turkse Vankedisi zijn plaats tussen de beroemdste katten ter wereld verdient. Daarom zullen wij alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat zij die plaats krijgen.
